Nag Panchami 2022 : नागपंचमी कशी आणि कधी साजरी करायची ?

Nag Panchami : पवित्र मराठी महिना श्रावण महिन्यातील शुक्ल पक्ष पंचमीच्या दिवशी मुख्यत्वे नागपंचमी (Nag Panchami 2022) हा सण साजरा केला जातो. इंग्रजी महिन्यातील जुलै किंवा ऑगस्ट महिन्यात हा सण येतो.

सर्वसाधारणपणे Nag Panchami नागपंचमी हरियाली तीज हा सण झाल्यावर २ दिवसांनी येतो.

नागपंचमी कुठल्या दिवशी आहे ? (Nag Panchami 2022) : मंगळवार दिनांक 2 ऑगस्ट, 2022
नागपंचमी (Nag Panchami 2022) पूजा मुहूर्त : सकाळी 05:43 ते 08:25 पर्यंत

नागपंचमी (Nag Panchami) ची पूजा का करतात ?

– आपल्या भावाच्या उत्तम तब्येतीसाठी, आरोग्यासाठी बहिणी नागपंचमीची पूजा घालतात.

– आपले संपूर्ण कुटुंबाचे आरोग्य उत्तम राहावे यासाठी देखील घरातील स्त्रिया नागपंचमी (Nagpanchami) ची पूजा घालतात.

– धार्मिक मान्यतेनुसार नाग धनाची रक्षा करते म्हणून घरातील संपत्तीचे रक्षण व्हावे यासाठी देखील नागपंचमी (Nagpanchami) ची पूजा घालतात.

– कुठलीही मनोकामना पूर्ण करण्यासाठी नागपंचमी (Nagpanchami) ची पूजा घालतात.

– व्यक्तीच्या पत्रिकेतील कालसर्प दोष दूर करण्यासाठी देखील नागपंचमी (Nagpanchami) ची पूजा घालतात.

– स्वप्नांमध्ये सारखे साप दिसत असतील तर देखील नागपंचमी (Nagpanchami) ची पूजा घालतात.

– यादिवशी श्रीकृष्णाने कालिया नागाला यमुनेच्या डोहातून बाहेर काढले. म्हणून गोप-गोपिकांना आनंद झाला आणि त्यांनी कालियाला दूध पाजले. म्हणून देखील नागपंचमी (Nagpanchami) ची पूजा घालतात.

नागपंचमी ची कथा

कथा १
आटपाट नगरात एक शेतकरी राहत होता. शेतकऱ्याला एक मुलगी आणि दोन मुलगे होते. शेतकरी खूप मेहनती होता. तो स्वतः आपल्या कुटुंबाचा उदरनिर्वाह करण्यासाठी नांगर चालवायचा आणि शेती करायचा. एके दिवशी नांगरणी करताना शेतकऱ्याने चुकून नागाची अंडी नांगराखाली चिरडली आणि त्यामुळे सर्व अंडी नष्ट झाली. नागीण शेतात नव्हती. ती परतल्यावर तिला खूप राग आला आणि तीने प्रतिशोध घेण्याचे ठरवले. थोड्याच वेळात नागिणीने शेतकऱ्याच्या मुलांचा चावा घेतला आणि त्या दोघांना ठार मारले.

नागिणीला शेतकऱ्याच्या मुलीला देखील चावावे असे वाटत होते. पण ती घरी नव्हती. दुसऱ्या दिवशी नागीण पुन्हा शेतकऱ्याच्या घरी आली आणि ते पाहून तिला खूपच आश्चर्य वाटले, कारण शेतकऱ्याच्या मुलीने नागिणीसमोर एका भांड्यात दूध ठेवले आणि नागिणीची माफी मागण्यास सुरुवात केली. शेतकऱ्याच्या मुलीच्या या वृत्तीमुळे नागिण खूप खुश झाली आणि नागिणीने दोन्ही भावांना पुन्हा जिवंत केले. ही घटना श्रावण शुक्लच्या पाचव्या दिवशी घडली, म्हणूनच या दिवशी सापांची पूजा केली जाते.

कथा २
एका आख्यायिकेनुसार एका राजाची राणी गर्भवती होती. तिने जंगलातून फळे आणण्याची इच्छा राजाकडे व्यक्त केली.
राजाने जंगलातून फळे काढायला सुरुवात केली. मग सर्प देवता तिथे आले आणि म्हणाले की तुम्ही माझ्या परवानगीशिवाय फळे का तोडली? राजाने माफी मागितली पण नाग देवाने काही ऐकले नाही. राजाने सर्प देवाला सांगितले की मी राणीला वचन दिले आहे, म्हणून त्याला फळे घरी नेण्याची इच्छा आहे. नागदेवता म्हणाले ठीक आहे घे पण त्या बदल्यात तुला मला तुझे पहिले मूल द्यावे लागेल. राजाला काय करावे सुचत नव्हते. राजाने वचन दिले आणि घरी आला.

घरी आल्यानंतर राजाने संपूर्ण गोष्ट राणीला सांगितली. राणीने एक मुलगा आणि एक मुलगी यांना जन्म दिला. काही दिवसातच साप मुले घेऊन जाण्यासाठी राजाच्या घरी पोहोचला. राजा म्हणाला की पहिले मूल मुलगी होते, मुलीच्या मुंडनानंतर या, तरच मी ते देईन. राजाचे ऐकल्यानंतर नाग तेथून निघून गेला. साप पुन्हा आला, राजाने सापाला लग्नानंतर यायला सांगितले. पण सापाने विचार केला की लग्नानंतर वडिलांचा मुलीवर अधिकार नाही. त्यामुळे सापाने मुलीला घेऊन जाण्याचा बेत आखला.

एके दिवशी सापाने राजाची मुलगी हिरावून घेतली आणि राजाला सांगितले. राजाने मुलगी पळवून नेल्याची बातमी ऐकताच राजा त्याच वेळी मरण पावला. राजाच्या मृत्यूची बातमी ऐकून राणीचाही मृत्यू झाला. आता राजाचा मुलगा घरात एकटा पडला होता. राजाच्या मुलाला त्याच्या नातेवाईकांनी लुटून भिकारी बनवले. राजाचा मुलगा भीक मागू लागला. एके दिवशी जेव्हा राजाचा मुलगा नागच्या घरी भीक मागत पोहोचला, तेव्हा त्याच्या बहिणीने त्याला ओळखले आणि मग दोन्ही भाऊ -बहिणी प्रेमाने राहू लागले. तेव्हापासून हा सण बहीण भावासाठी साजरा करते.

नागपंचमीची पूजा कशी घालतात ?

यादिवशी काही लोक घराच्या प्रवेशद्वारावर नागाचे चित्र काढतात आणि पूजा करतात.
यादिवशी गारुडी लोक नाग आणतात. ज्याची पूजा करून दूध अर्पण करता. घरात स्वच्छ पाटावर गंध, हळद, कुंकू याच्या मिश्रणाने पाच फणांचा नाग काढतात. मातीचा नाग बनवतात. आणि पाटावर मांडतात. पूजा करताना नऊ नागांचे नाव घेतात.

नऊ नागांचे नाव
अनंत, वासुकी, शेष, पद्नाभ, कंबल, शंखपाल, धृतराष्ट्र, तक्षक, कालिया

पूजेच्या वेळी ” अनंतादि नागेभ्यो नमः। ” असे म्हणतात.

घरातील लोकांनी फुले, दुर्वा, ज्वारीच्या लाह्या, वाटणे, हरभरे पदार्थ वाहावेत.

यादिवशी सर्व स्त्रिया पूजा झाल्यावर हळदी कुंकू देतात. मुली मैत्रिणीसोबत गाणी म्हणतात. निरनिराळे खेळ खेळतात. तसेच झाडाला दोरी बांधून उंच झोके घेतात. खेळामुळे ताणतणाव दूर होतो आणि पुढील कामे उत्साहाने पूर्ण होतात.

नागपंचमीच्या दिवशी कापणे, चिरणे, शिवणे, तळणे तसेच जमिनीचे खोदकाम करणे हि कामे वर्ज्य असतात. का त्याचे कारण वरील दोन कथांमध्ये आहेच.