Foxtail Millet in Marathi फॉक्सटेल मिलेट, ज्याला सेटारिया इटालिका देखील म्हणतात, हे एक लहान-बिया असलेले धान्य आहे जे आशिया आणि आफ्रिकेत 7,000 वर्षांहून अधिक काळ घेतले जाते. हे जगातील सर्वात जुने पिकवलेले धान्य आहे आणि प्राचीन चीन, कोरिया आणि जपानमध्ये ते मुख्य अन्न होते. आज, फॉक्सटेल मिलेट प्रामुख्याने भारत, चीन, जपान आणि कोरियामध्ये उगवले जाते, परंतु पौष्टिक मूल्य आणि स्वयंपाकातील अष्टपैलुत्वामुळे जगाच्या इतर भागांमध्ये लोकप्रिय होत आहे.
फॉक्सटेल मिलेट पोएसी कुटुंबातील आहे, ज्यामध्ये तांदूळ, गहू आणि मका यासारख्या इतर अन्नधान्यांचा समावेश आहे. हे एक कठोर पीक आहे जे दुष्काळी प्रदेशांसह विविध वातावरणात वाढू शकते आणि त्यासाठी किमान स्त्रोतांची आवश्यकता असते. फॉक्सटेल मिलेटचा वाढणारा हंगाम कमी असतो आणि ६०-९० दिवसांत त्याची काढणी करता येते, ज्यामुळे लहान शेतकरी आणि मर्यादित जमीन संसाधने असलेल्यांसाठी तो एक आकर्षक पर्याय बनतो.
अनुक्रमाणिका
फॉक्सटेल मिलेट मधील पौष्टिक मूल्य Nutritional Value in Foxtail Millet in Marathi
फॉक्सटेल मिलेट हे पौष्टिक-दाट धान्य आहे जे प्रथिने, आहारातील फायबर आणि लोह, मॅग्नेशियम आणि फॉस्फरस सारख्या खनिजांनी समृद्ध आहे. हे ग्लूटेन-मुक्त देखील आहे, ज्यामुळे सेलिआक रोग किंवा ग्लूटेन संवेदनशीलता असलेल्या लोकांसाठी एक चांगला पर्याय बनतो. 100 ग्रॅम शिजवलेल्या फॉक्सटेल मिलेटच्या पौष्टिक मूल्याचे ब्रेकडाउन येथे आहे:
| कॅलरीज: | 119 |
| प्रथिने: | 3.0 ग्रॅम |
| चरबी: | 1.3 ग्रॅम |
| कर्बोदकांमधे: | 25 ग्रॅम |
| फायबर: | 1.3 ग्रॅम |
| लोह: | 1.5 मिलीग्राम |
| मॅग्नेशियम: | 24 मिलीग्राम |
| फॉस्फरस: | 50 मिलीग्राम |
| पोटॅशियम: | 60 मिलीग्राम |
| झिंक: | 0.5 मिलीग्राम |
फॉक्सटेल मिलेट ला मराठीत काय बोलतात What is the Marathi name for foxtail millet in Marathi?
फॉक्सटेल मिलेट ला मराठीत बाजरी, कांग, कांगणी, किंवा राळा असे म्हणतात.
फॉक्सटेल मिलेट मधील आरोग्याचे फायदे Health Benefits of Foxtail Millet in Marathi
- टाइप 2 मधुमेहाचा धोका कमी होतो: फॉक्सटेल मिलेटमध्ये कमी ग्लायसेमिक इंडेक्स आहे, याचा अर्थ रक्तातील साखरेची पातळी वेगाने वाढू शकत नाही. हे मधुमेह असलेल्या लोकांसाठी किंवा स्थिती विकसित होण्याचा धोका असलेल्या लोकांसाठी एक आदर्श अन्न बनवते. फॉक्सटेल मिलेटमध्ये जटिल कार्बोहायड्रेट्स देखील असतात, जे हळूहळू पचतात आणि शरीराला सतत ऊर्जा देतात.
- हृदयाच्या आरोग्यास प्रोत्साहन देते: फॉक्सटेल मिलेटमध्ये भरपूर आहारातील फायबर असते, जे शरीरातील कोलेस्ट्रॉलची पातळी कमी करण्यास मदत करते. कोलेस्टेरॉलच्या उच्च पातळीमुळे हृदयविकार, स्ट्रोक आणि इतर हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी परिस्थिती उद्भवू शकते. फॉक्सटेल मिलेटमध्ये अँटिऑक्सिडंट्स देखील असतात, जे ऑक्सिडेटिव्ह तणाव आणि नुकसानापासून हृदयाचे संरक्षण करतात.
- पाचक आरोग्य सुधारते: फॉक्सटेल मिलेटमध्ये उच्च फायबर सामग्री बद्धकोष्ठता रोखून आणि नियमित आतड्यांसंबंधी हालचालींना प्रोत्साहन देऊन पाचन आरोग्यास प्रोत्साहन देते. हे पचनमार्गातील जळजळ कमी करण्यास आणि पोषक तत्वांचे शोषण सुधारण्यास मदत करते.
- वजन व्यवस्थापनात मदत होते: फॉक्सटेल मिलेट हे कमी-कॅलरी, पौष्टिक-दाट धान्य आहे जे वजन व्यवस्थापनास मदत करू शकते. हे परिपूर्णतेची आणि तृप्ततेची भावना प्रदान करते, जे एकूण अन्न सेवन कमी करण्यात मदत करू शकते.
- रोगप्रतिकारक शक्ती वाढवते: फॉक्सटेल मिलेटमध्ये झिंकसह जीवनसत्त्वे आणि खनिजे समृद्ध असतात, जी रोगप्रतिकारक शक्ती वाढविण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावते. त्यात अँटिऑक्सिडंट्स देखील असतात, जे शरीराला मुक्त रॅडिकल्सच्या नुकसानीपासून वाचवतात आणि जळजळ कमी करतात.
फॉक्सटेल मिलेटचा वापर Nutritional Value in Foxtail Millet in Marathi
Foxtail Millet फॉक्सटेल मिलेटला नटी म्हणजेच ड्राय फ्रुटस सारखी , किंचित गोड चव आणि चवदार पोत आहे, ज्यामुळे ते स्वयंपाकघरातील एक बहुमुखी घटक बनते. फॉक्सटेल मिलेट वापरण्याचे काही लोकप्रिय मार्ग येथे आहेत:
- लापशी: फॉक्सटेल मिलेटचा उपयोग पौष्टिक आणि पोटभर नाश्ता बनवण्यासाठी केला जाऊ शकतो. फक्त पाणी किंवा दुधात मिलेट शिजवा आणि मध, मॅपल सिरप किंवा फळांनी गोड करा.
- पिलाफ: पिलाफ आणि इतर धान्य-आधारित पदार्थांमध्ये तांदूळाचा पर्याय म्हणून फॉक्सटेल मिलेट वापरली जाऊ शकते.
- सॅलड्स: चविष्ट आणि पौष्टिक सॅलड बनवण्यासाठी फॉक्सटेल मिलेटचा वापर केला जाऊ शकतो. फॉक्सटेल मिलेट शिजवा आणि नंतर तुमच्या आवडत्या भाज्या, औषधी वनस्पती आणि तुमच्या आवडीच्या ड्रेसिंगमध्ये मिसळा.
- सूप आणि स्टू: सुप आणि स्टूमध्ये फॉक्सटेल मिलेट जोडली जाऊ शकते जेणेकरुन अधिक आनंददायी आणि पोटभर जेवण मिळेल. हे डिशमध्ये एक खमंग चव आणि चवदार पोत जोडते.
- भाजलेले वस्तू: फॉक्सटेल मिलेटचे पीठ ब्रेड, मफिन्स आणि कुकीजसह विविध प्रकारचे बेक केलेले पदार्थ बनवण्यासाठी वापरले जाऊ शकते. हे ग्लूटेन-मुक्त आहे आणि एक सौम्य, नटी चव आहे.
- खाद्यपदार्थ: फॉक्सटेल मिलेट पॉपकॉर्न प्रमाणे पॉप केली जाऊ शकते आणि निरोगी स्नॅक म्हणून वापरली जाऊ शकते. एका पॅनमध्ये थोडेसे तेल गरम करा, फॉक्सटेल मिलेट घाला, झाकून ठेवा आणि पॉपिंग थांबेपर्यंत हलवा.
फॉक्सटेल मिलेट इथून विकत घ्या Buy Ragi here
Mille Foxtail Millet Whole Grain | Kangani | Gluten Free | No Chemicals | High Plant Protein and Fibre | Millet Rice | Vegan | 100% Whole Grain | 450g
- Foxtail Millet has 4x protein and 7x fibre while 20% less carbs in comparison to white rice.
- We use the entire grain which includes the husk and the bran therefore it’s minimally processed.
- Our products have 0 preservatives and chemicals.
फॉक्सटेल मिलेटची लागवड Cultivation of Foxtail Millet
Foxtail Millet फॉक्सटेल मिलेट हे एक कठोर पीक आहे जे कोरड्या आणि दुष्काळी प्रदेशांसह विविध वातावरणात वाढू शकते. हे एक कमी कालावधीचे पीक आहे ज्याची कापणी ६०-९० दिवसात केली जाऊ शकते, ज्यामुळे ते लहान शेतकरी आणि मर्यादित जमीन संसाधने असलेल्यांसाठी एक आकर्षक पर्याय बनते.
फॉक्सटेल मिलेटचे पीक कसे वाढवायचे ?
मातीची तयारी
फॉक्सटेल मिलेट 6.0 आणि 7.5 दरम्यान pH असलेल्या चांगल्या निचऱ्याच्या जमिनीत उत्तम वाढते. लागवडीपूर्वी माती नांगरून बारीक मशागत करावी.
बियाणे दर आणि अंतर
फॉक्सटेल मिलेट साठी शिफारस केलेले बियाणे दर हेक्टरी 6-8 किलो आहे. ओळींमधील अंतर 30-45 सेमी आणि रोपांमधील अंतर 10-15 सेमी असावे.
लावणी
फॉक्सटेल मिलेट सामान्यतः उन्हाळ्याच्या सुरुवातीस, शेवटच्या दंव नंतर पेरली जाते. बिया 2-3 सेमी खोलीवर पेरल्या पाहिजेत.
पाणीदेण्याची पद्धत
फॉक्सटेल मिलेटला त्याच्या वाढीच्या कालावधीत मध्यम पाणी लागते. हे काही दुष्काळ सहन करू शकते परंतु पुरेसे पाणी देऊन चांगले उत्पादन देईल.
निषेचन
फॉक्सटेल मिलेट ला मध्यम प्रमाणात नायट्रोजन, फॉस्फरस आणि पोटॅशियमची आवश्यकता असते. शिफारस केलेले खत दर 30-40 किलो/हेक्टर नायट्रोजन, 20-30 किलो/हेक्टर फॉस्फरस आणि 20-30 किलो/हेक्टर पोटॅशियम आहे.
कापणी
Foxtail Millet फॉक्सटेल मिलेट ची कापणी साधारणपणे लागवडीनंतर 60-90 दिवसांनी केली जाते, विविधता आणि वाढत्या परिस्थितीनुसार. जेव्हा ते सोनेरी तपकिरी होतात आणि कोरडे होऊ लागतात तेव्हा धान्य कापणीसाठी तयार असतात. पीक हाताने किंवा कंबाईन हार्वेस्टरने काढता येते.
स्टोरेज
ओलावा आणि कीटकांचे नुकसान टाळण्यासाठी फॉक्सटेल मिलेट थंड, कोरड्या जागी ठेवली पाहिजे. नीट वाळवून साठवून ठेवल्यास एक वर्षापर्यंत साठवता येते.
वाण
Foxtail Millet फॉक्सटेल मिलेटचे अनेक प्रकार आहेत, प्रत्येकाची स्वतःची विशिष्ट वैशिष्ट्ये आणि उपयोग आहेत. फॉक्सटेल मिलेटच्या काही लोकप्रिय जाती येथे आहेत:
प्रसाद
प्रसाद हा फॉक्सटेल मिलेटचा लोकप्रिय प्रकार आहे जो भारतात पिकवला जातो. त्याचा वाढीचा हंगाम लहान असतो आणि तो मुक्कामाला आणि विखुरण्यास प्रतिरोधक असतो.
मिथुन
मिथुन ही भारतात उगवलेली फॉक्सटेल मिलेटची उच्च उत्पन्न देणारी जात आहे. त्याचा वाढीचा हंगाम लहान असतो आणि तो कीटक आणि रोगांना प्रतिरोधक असतो.
Setaria इटालिका Beauv. var Germanica (मिल.) Mansf.
Foxtail Millet फॉक्सटेल मिलेटची ही विविधता सामान्यतः युरोप आणि उत्तर अमेरिकेत घेतली जाते. इतर जातींपेक्षा त्याचे बियाणे आकाराने थोडे मोठे आहे आणि ते प्रामुख्याने पशुखाद्यासाठी वापरले जाते.
Setaria ital
फॉक्सटेल मिलेटच्या या जातीला रेड फॉक्सटेल मिलेट असेही म्हणतात. यात लालसर तपकिरी बियाणे कोट आहे आणि बहुतेकदा मानवी वापरासाठी वापरले जाते.
Setaria इटालिका Beauv. var इटालिका
आशियातील फॉक्सटेल मिलेटची ही सर्वात सामान्यपणे उगवलेली विविधता आहे. त्याचा वाढीचा हंगाम लहान असतो आणि मानवी वापरासाठी आणि पशुखाद्यासाठी वापरला जातो.
Setaria इटालिका Beauv. var viridis (L.) Mansf.
फॉक्सटेल मिलेटच्या या जातीमध्ये हिरव्या बिया असतात आणि सामान्यतः जनावरांच्या चाऱ्यासाठी वापरल्या जातात.
Setaria इटालिका Beauv. var pachystachya (नीस) Stapf
फॉक्सटेल मिलेटची ही विविधता सामान्यतः आफ्रिकेत घेतली जाते. इतर जातींपेक्षा त्याचा वाढणारा हंगाम जास्त असतो आणि त्याचा वापर प्रामुख्याने मानवी वापरासाठी केला जातो.
फॉक्सटेल मिलेट बद्दल सतत विचारले जाणारे प्रश्न Foxtail Millet FAQs
फॉक्सटेल मिलेट म्हणजे काय?
फॉक्सटेल मिलेट (सेटरिया इटालिका) हे पोएसी कुटुंबातील एक लहान, ग्लूटेन-मुक्त आणि प्राचीन अन्नधान्य आहे. त्याच्या खाद्य बियाण्यांसाठी जगाच्या अनेक भागांमध्ये त्याची मोठ्या प्रमाणावर लागवड केली जाते.
फॉक्सटेल मिलेट कशी दिसते?
फॉक्सटेल मिलेट दाणे लहान, अंडाकृती आकाराचे आणि सामान्यतः फिकट पिवळे किंवा बेज रंगाचे असतात. ते इतर तृणधान्यांसारखे दिसतात, परंतु त्यांचे अद्वितीय स्वरूप वैशिष्ट्यपूर्ण “फॉक्सटेल” फुलणे मध्ये आहे, ज्यामुळे बाजरीला त्याचे नाव दिले जाते.
फॉक्सटेल मिलेटचे पौष्टिक फायदे काय आहेत?
फॉक्सटेल मिलेट आहारातील फायबर, प्रथिने आणि मॅग्नेशियम, फॉस्फरस आणि लोह यासारख्या आवश्यक पोषक तत्वांनी समृद्ध आहे. हे बी-व्हिटॅमिन, विशेषतः नियासिन (B3) आणि थायमिन (B1) चा चांगला स्रोत आहे.
फॉक्सटेल मिलेट ग्लूटेन-मुक्त आहे का?
होय, फॉक्सटेल मिलेट नैसर्गिकरित्या ग्लूटेन-मुक्त आहे, ज्यामुळे ग्लूटेन संवेदनशीलता किंवा सेलिआक रोग असलेल्या व्यक्तींसाठी एक उत्कृष्ट पर्याय बनतो.
फॉक्सटेल मिलेट कशी शिजवली जाते?
फॉक्सटेल मिलेट भाताप्रमाणेच शिजवता येते. धान्य पूर्णपणे स्वच्छ धुवा, नंतर एका भांड्यात पाण्याने (सामान्यतः बाजरी आणि पाण्याच्या 1:2 प्रमाणात) एकत्र करा. एक उकळी आणा, उष्णता कमी करा, झाकून ठेवा आणि सुमारे 15-20 मिनिटे दाणे मऊ होईपर्यंत आणि पाणी शोषले जाईपर्यंत उकळवा.
निष्कर्ष
फॉक्सटेल मिलेट हे पौष्टिक आणि बहुमुखी धान्य आहे जे विविध पदार्थांमध्ये वापरले जाऊ शकते. हे लागवड करणे सोपे आहे आणि विविध वातावरणात वाढू शकते. फॉक्सटेल मिलेटचे सेवन केल्याने रक्तातील साखर नियंत्रण, पचन आणि कोलेस्टेरॉलची पातळी सुधारणे यासह अनेक प्रकारचे आरोग्य फायदे मिळू शकतात. त्याच्या खमंग चव आणि चविष्ट पोत सह, फॉक्सटेल मिलेट कोणत्याही आहारात एक उत्तम जोड आहे.