NATO म्हणजे काय, संपूर्ण नाव, स्थापना केव्हा झाली, सदस्य देश, मुख्यालय कुठे आहे? (What is NATO, What is Full Form Of NATO, Members Of NATO) (Founders, Country List, Headquarters)
जेव्हा महायुद्धाची घटना घडली तेव्हा संपूर्ण जग घाबरले होते. अशी घटना पुन्हा घडू नये, अशी संपूर्ण जगाची इच्छा होती. हे सुनिश्चित करण्यासाठी जगातील अनेक देशांनी एकत्रितपणे संयुक्त राष्ट्रांची स्थापना केली.
ही रचना सामर्थ्यवान करण्यासाठी लष्करी संघटनाही तयार करण्यात आली. यानुसार, जर एखाद्या देशाने नियमांचे पालन केले नाही, तर लष्करी संघटनेकडून त्याच्यावर कठोर कारवाई केली जाईल. त्यासाठी त्यात सामील असलेल्या अनेक देशांनी आपले सैन्य आपापसात वाटून घेण्याचे ठरवले.
अशा रीतीने अनेक देशांचे सैन्य एकत्र आल्यावर ही संघटना तयार झाली ज्याला नाटो असे नाव देण्यात आले. आजच्या पोस्टमध्ये आम्ही तुम्हाला नाटो म्हणजे काय आणि त्याच्याशी संबंधित सर्व महत्त्वाची माहिती सांगणार आहोत (NATO Information in Marathi).
NATO बद्दल थोडक्यात माहिती
- ४ एप्रिल १९४९ रोजी नाटोची स्थापना झाली
- नाटोचे मुख्यालय हेरेन, ब्रसेल्स, बेल्जियम येथे आहे.
- नाटोचे अलायड कमांड ऑपरेशन्सचे मुख्यालय मॉन्सजवळ आहे.
- नाटोच्या अधिकृत भाषा इंग्रजी आणि फ्रेंच आहेत.
- नाटोचे सध्याचे सरचिटणीस जेन्स स्टोल्टनबर्ग आहेत.
- नाटो ही एक लष्करी संघटना आहे जी कराराच्या आधारे तयार झाली आहे
- नाटो मध्ये उत्तर अमेरिका आणि युरोपमधील २८ स्वतंत्र सदस्य राज्यांचा समावेश आहे.
- नाटोचा उद्देश त्याच्या सदस्य राष्ट्रांचे राजकीय स्वातंत्र्य आणि लष्करी सुरक्षा राखणे हा आहे.
नाटो ही जगातील सर्वात मोठी लष्करी आघाडी आहे, ज्याचे जगभरात अस्तित्व आहे. कुठे सदस्य देशांमुळे तर कुठे प्रादेशिक करारांमुळे. त्याचा सर्वात मोठा सदस्य अमेरिका देश आहे तर सर्वात लहान सदस्य २०० सैनिकांसह आइसलँड देश आहे.
युरोपीय शक्तींना रशिया आणि युक्रेनमधील वाढता तणाव शांततेने सोडवायचा आहे. जर्मनीची राजधानी बर्लिन येथे ८ फेब्रुवारी (मंगळवार) रोजी जर्मनीचे चांसलर ओलाफ शुल्त्झ, फ्रान्सचे अध्यक्ष इमॅन्युएल मॅक्रॉन आणि पोलंडचे राष्ट्राध्यक्ष आंद्रेज डुडा यांनी युक्रेनच्या संकटावर चर्चा केली.
जर्मन सरकारने जारी केलेल्या निवेदनात म्हटले आहे की, “नेत्यांनी रशियाला युक्रेनच्या सीमेवरील तणाव कमी करण्यासाठी आणि युरोपमधील सुरक्षेबाबत अर्थपूर्ण संवाद सुरू करण्याचे आवाहन करतात. युक्रेनवर रशियाच्या कोणत्याही लष्करी हल्ल्याचे गंभीर परिणाम होतील. त्यासाठी मोठी किंमत मोजावी लागेल.” यापूर्वी ७ फेब्रुवारीला शुल्त्झ आणि अमेरिकेचे अध्यक्ष जो बिडेन यांच्या बैठकीत रशियाला असाच इशारा देण्यात आला होता. जर रशियाने युक्रेनवर हल्ला केला तर नाटो सैन्य युरोप आणि अमेरिकेच्या वतीने संयुक्त कारवाई करतील.
नाटो काय आहे ? What is NATO in Marathi ?
NATO (North Atlantic Treaty Organisation) ही उत्तर अमेरिका आणि युरोपमधील एक सामान्य राजकीय आणि लष्करी संघटना आहे. १९४९ मध्ये बांधण्यात आली आहे. दुसऱ्या महायुद्धानंतर स्थापन झालेल्या या संघटनेचा पहिला आणि प्रमुख उद्देश सोव्हिएत युनियनच्या वाढत्या व्याप्तीला मर्यादा घालणे हा होता. याशिवाय युरोपमध्ये राष्ट्रवादी विचारांची भरभराट होऊ नये म्हणून अमेरिकेनेही त्याचा वापर केला. जेणेकरून युरोप खंडात राजकीय ऐक्य प्रस्थापित करता येईल.
जरी नाटो ची सुरुवात १९४७ मध्ये फ्रान्स आणि ब्रिटनमधील डंकर्क कराराने झाली असेल तरी दुसऱ्या महायुद्धानंतर जर्मनीकडून हल्ला झाल्यास एकत्रितपणे सामना करण्याचा हा करार करण्यात आला होता. १९४९ मध्ये नाटो ची स्थापना झाली तेव्हा त्याचे १२ संस्थापक सदस्य होते – युनायटेड स्टेट्स, ब्रिटन, बेल्जियम, कॅनडा, डेन्मार्क, फ्रान्स, आइसलँड, इटली, लक्झेंबर्ग, नेदरलँड्स, नॉर्वे आणि पोर्तुगाल.
NATO सदस्य देशांची यादी List of NATO Member States
| सामील वर्ष | सदस्य देश |
|---|---|
| १९४९ | बेल्जियम, कॅनडा, डेन्मार्क, फ्रान्स, आइसलँड, इटली, लक्झेंबर्ग, नेदरलँड, नॉर्वे, पोर्तुगाल, युनायटेड किंगडम, युनायटेड स्टेट्स |
| १९५२ | ग्रीस, तुर्की |
| १९५५ | जर्मनी |
| १९८२ | स्पेन |
| १९९९ | चेक रिपब्लिक |
| २००४ | बल्गेरिया, एस्टोनिया, लाटविया, लिथुआनिया, रोमानिया, स्लोव्हाकिया, स्लोव्हेनिया |
| १९९९ | चेक रिपब्लिक |
| २००४ | बल्गेरिया, एस्टोनिया, लाटविया, लिथुआनिया, रोमानिया, स्लोव्हाकिया, स्लोव्हेनिया |
| २००९ | अल्बेनिया, क्रोएशिया |
| २०१७ | माँटेनिग्रो |
| २०२० | उत्तर मॅसेडोनिया |
नाटोचे सदस्य होण्यासाठी, युरोपियन देश असणे ही एक आवश्यक अट आहे. पण नाटोने आपला आवाका वाढवण्यासाठी इतर अनेक देशांशी संबंध प्रस्थापित केले आहेत. अल्जेरिया, इजिप्त, इस्रायल, जॉर्डन, मॉरिटानिया, मोरोक्को आणि ट्युनिशिया हे भूमध्यसागरीय प्रदेशातील नाटोचे सहयोगी आहेत. दक्षिण आशियातील पाकिस्तान आणि अफगाणिस्तानमध्येही नाटोची भूमिका आहे.
NATO मुख्यालय कुठे आहे ? NATO Headquarter
नाटो चे मुख्यालय बेल्जियमची राजधानी ब्रुसेल्स येथे आहे.
NATO फुल फॉर्म What is NATO FullForm ?
नाटो चे पूर्ण नाव North Atlantic Treaty Organisation (North Atlantic Treaty Organisation) आहे, एकूण 30 देश या संघटनेत सामील आहेत.
नाटोचे सदस्य होण्यासाठी, युरोपियन देश असणे ही एक आवश्यक अट आहे. पण नाटोने आपला आवाका वाढवण्यासाठी इतर अनेक देशांशी संबंध प्रस्थापित केले आहेत. अल्जेरिया, इजिप्त, इस्रायल, जॉर्डन, मॉरिटानिया, मोरोक्को आणि ट्युनिशिया हे भूमध्यसागरीय प्रदेशातील नाटोचे सहयोगी आहेत. दक्षिण आशियातील पाकिस्तान आणि अफगाणिस्तानमध्येही नाटोची भूमिका आहे.
NATO ची स्थापना का झाली? Why was NATO Established in Marathi
दुसरे महायुद्ध संपले, त्यानंतर संपुर्ण युरोपची आर्थिक परीस्थिती खुप बिकट बनली होती. या घसरणीमुळे तेथील जनजीवन मोठ्या प्रमाणात विस्कळीत झाले होते. नागरिकांना खालच्या दर्जाचे जीवन जगावे लागले. सोव्हिएत युनियनला ही संधी दिसत होती आणि तिचा फायदा घ्यायचा होता. त्याला तुर्कस्तान आणि ग्रीसमध्ये साम्यवाद प्रस्थापित करून जगाच्या व्यापारावर नियंत्रण ठेवायचे होते.
त्या वेळी सोव्हिएत युनियनने तुर्कस्तानवर विजय मिळवला असता, तर काळ्या समुद्रावरही त्यांचे नियंत्रण राहिले असते. यामुळे त्याला आजूबाजूच्या सर्व देशांवर सहज साम्यवाद प्रस्थापित करण्याचा फायदा झाला असता. याशिवाय त्याला ग्रीसही आपल्या ताब्यात घ्यायचा होता.
त्यामुळे भूमध्य समुद्रातून होणाऱ्या व्यापारावर सोव्हिएत युनियनचा प्रभाव पडला असता. त्याची विचारसरणी खूप विस्तारवादी होती आणि अमेरिकेने त्याला चांगला न्याय दिला होता. त्याच काळात अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष फ्रँकलिन डेलानो रुझवेल्ट यांचे आकस्मिक निधन झाले. त्यामुळे राष्ट्राध्यक्ष हॅरी एस ट्रुमन झाले.३
ट्रूमैन सिद्धांत Truman Doctrine in Marathi
शीतयुद्धाच्या वेळी अमेरिकेने सोव्हिएत युनियनचा विस्तार रोखण्याचा प्रस्ताव मांडला होता. हे ट्रुमन सिद्धांत म्हणून ओळखले जाते. त्याचा मुख्य उद्देश सोव्हिएत युनियनचा विस्तार थांबवणे तसेच सर्व युरोपीय देशांना मदत करणे हा होता. या तत्त्वानुसार ज्या देशांना साम्यवादाचा मोठा धोका होता, त्या सर्व देशांना मदत करण्याचे अमेरिकेने ठरवले होते.
नाटो संघटनेचे संकलन अमेरिकेचे अध्यक्ष हॅरी एस ट्रुमन यांनी केले होते. ज्या देशांना लोकशाही वाचवण्यात विश्वास होता आणि ज्यांना साम्यवादाचा धोका होता, अशा सर्व देशांचा या निर्मितीत समावेश करण्यात आला. नाटो अंतर्गत, सर्व सदस्य राष्ट्रांच्या सुरक्षेची काळजी घ्यावी लागेल, असा निर्णय घेण्यात आला.
जर एखाद्या सदस्य देशावर कोणी हल्ला केला तर तो हल्ला त्या संघटनेवर होईल आणि म्हणूनच सर्वजण मिळून त्याचा सामना करतील. मार्शल स्कीम अंतर्गत तुर्की आणि ग्रीसला सुमारे ४०० दशलक्ष डॉलर्स देण्यात आले होते आणि त्याच वेळी या दोघांनाही नाटोचे सदस्य बनवण्यात आले होते. या धोरणामुळे अमेरिका आणि सोव्हिएत युनियन यांच्यात दीर्घकाळ शीतयुद्ध सुरू झाले. अशा प्रकारे नाटोची स्थापना झाली.
निष्कर्ष
आज आपण नाटो संघटनेबद्दल साविस्तर माहिती वाचली तुम्हाला आजची माहिती कशी वाटली नक्की कंमेंट करून सांगा आणि अजुन कुठल्या विषयावर माहिती हवी असेल तर आम्हाला जरूर कळवा आम्ही त्या संदर्भातील नक्की माहिती लिहु