या योजने अंतर्गत प्रत्येक गर्भवती स्त्री ला मिळणार ६००० रुपये Indira Gandhi Matritva Sahyog Yojana (IGMSY)

Indira Gandhi Matritva Sahyog Yojana (IGMSY)  देशात अशा अनेक गरीब महिला आहेत, ज्यांना गर्भधारणेदरम्यान आवश्यक पोषण मिळत नाही किंवा पुरेशी काळजीही मिळत नाही. अनेक महिलांना त्यांच्या गरोदरपणात पैशासाठी काम करावे लागते. अशा महिलांना गरोदरपणात आर्थिक मदत देण्यासाठी इंदिरा गांधी मातृत्व सहयोग योजना आहे, ज्याचे नंतर नामकरण करण्यात आले. आज आम्ही तुम्हाला या योजनेबद्दल सविस्तर माहिती देणार आहोत. ही योजना काय आहे? त्याचा उद्देश काय आहे? या अंतर्गत कोणते फायदे उपलब्ध आहेत? आणि फायदे मिळविण्याची प्रक्रिया काय आहे? इत्यादी चला, सुरुवात करूया –

सर्वात आधी या योजनेचे नाव जाणून घेऊयात,

योजनेचे आधीचे नाव	योजनेचे बदललेले नाव
Indira Gandhi Matritva Sahyog Yojana	Pradhan Mantri Matri Vandana Yojana
IGMSY	PMMVY
इंदि‍रा गांधी मातृत्‍व सहयोग योजना	प्रधानमंत्री मातृ वंदना योजना

इंदिरा गांधी मातृत्व सहाय्य योजना काय आहे ? What is Indira Gandhi Matritva Sahyog Yojana in Marathi ?

मित्रांनो, आम्ही तुम्हाला सांगतो की इंदिरा गांधी मातृत्व सहयोग योजना २०१० मध्ये यूपीए सरकारने सुरू केली होती. त्यावेळी ६५० जिल्ह्यांपैकी ५३ जिल्ह्यांमध्ये त्याची अंमलबजावणी करण्यात आली होती. २०१४ मध्ये केंद्रातील सरकार बदलले. यानंतर पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या नेतृत्वाखालील भाजप सरकारने या योजनेचे नाव बदलून नाव बदलले आणि नंतर १ जानेवारी २०१७ रोजी ती संपूर्ण देशात प्रधानमंत्री मातृत्व वंदना योजना (Pradhan Mantri Matritva Vandana Yojana) म्हणजेच PMMVY या नावाने लागू करण्यात आली.

इंदिरा गांधी मातृत्व सहाय्य योजना तपशील Indira Gandhi Matritva Sahyog Yojana Details in Marathi

योजनेचे नाव	इंदिरा गांधी मातृत्व सहाय्य योजना
उद्दिष्ट	गरोदर महिला आणि त्यांच्या मुलांना आर्थिक सहाय्य प्रदान करणे
लाभार्थी	गर्भवती महिला
अधिकृत वेबसाइट	https://www.pmmvy-cas.nic.in/
आर्थिक मदत	पाच टप्प्यांत 6 हजार रुपयांची
कोणी लॉन्च केले	केंद्र सरकारकडून

इंदिरा गांधी मातृत्व सहाय्य योजनेचे उद्दिष्ट काय आहे? What are the objectives of Indira Gandhi Matritva Sahyog Yojana in Marathi ?

मित्रांनो, इंदिरा गांधी मातृत्व सहयोग योजना IGMSY , नंतर प्रधानमंत्री मातृत्व वंदना योजना PMMVY देशातील विविध राज्यांमध्ये राबविण्यात येते. या योजनेत माता व बालकांना पुरेसा पोषण आहार देण्याच्या अनुषंगाने आर्थिक मदतीची रक्कम दिली जाते. या योजनेचा उद्देश महिलांना आर्थिकदृष्ट्या मजबूत करणे हा आहे, जेणेकरून ती स्वतःची तसेच तिच्या नवजात मुलाची काळजी घेऊ शकतील.

थोडक्यात, असे म्हणता येईल की गरोदर आणि स्तनदा मातांना उत्तम आरोग्य आणि पोषणासाठी रोख प्रोत्साहन देणे हा त्याचा मुख्य उद्देश आहे.

इंदिरा गांधी मातृत्व सहयोग योजनेअंतर्गत लाभ Benefits Under Indira Gandhi Matritva Sahyog Yojana in Marathi

मित्रांनो, या Indira Gandhi Matritva Sahyog Yojana इंदिरा गांधी मातृत्व सहयोग योजनेअंतर्गत सरकार गरोदर आणि स्तनदा महिलांना आर्थिक मदत करते. काही अटींच्या पूर्ततेवर महिलेला 6,000 रुपये दिले जातात. हे पैसे थेट लाभार्थी महिलेच्या खात्यात येतात. आम्ही तुम्हाला सांगतो की या योजनेत आधी दोन मुलांपर्यंतच्या जन्मावर लाभाची तरतूद होती.

पण नंतर बजेटच्या अडचणींमुळे हा फायदा फक्त एका मुलाच्या जन्मापुरता मर्यादित राहिला. त्यामुळे या योजनेच्या लाभार्थ्यांची संख्याही घटली होती.

सहाय्य रक्कम तीन हप्त्यांमध्ये उपलब्ध आहे Assistance Available in Three Weeks in Marathi

मित्रांनो, आम्ही तुम्हाला सांगतो की, प्रधानमंत्री मातृ वंदना योजना महिला आणि बालकल्याण मंत्रालयामार्फत चालवली जात आहे. या योजनेच्या लाभार्थ्यांना योजनेअंतर्गत विहित केलेली मदत एकरकमी न देता काही हप्त्यांमध्ये दिली जाते. त्याचा तपशील पुढीलप्रमाणे-

1. पहिला हप्ता- मित्रांनो, हा हप्ता ₹ 1000 चा आहे, जो गर्भधारणेदरम्यान नोंदणीच्या वेळी प्रदान केला जातो.
2. दुसरा हप्ता- हा हप्ता गर्भधारणेच्या ६ महिन्यांनंतर आणि प्रसूतीपूर्वी दिला जातो. लाभार्थ्याला दुसरा हप्ता म्हणून ₹2000 मिळतात.
3. तिसरा हप्ता- तिसरा हप्ता मुलाच्या जन्मानंतर आणि त्याची नोंदणी पूर्ण झाल्यावर आणि सर्व लसीकरणांचे पहिले चक्र पूर्ण झाल्यावर प्राप्त होतो. या अंतर्गत, लाभार्थीला ₹ 2000 दिले जातात.

मित्रांनो, तुम्हाला हे स्पष्ट करतो की जननी सुरक्षा योजना (JSY) अंतर्गत प्रसूतीदरम्यान महिलेला ₹ 1000 चा अतिरिक्त लाभार्थी दिला जातो. योजनेचा लाभ घेण्यासाठी तुम्ही फक्त ऑफलाइन आणि ऑनलाइन अर्ज करू शकता.

इंदिरा गांधी मातृत्व सहयोग योजना ऑफलाइन कशी लागू करावी? How to apply Indira Gandhi Matritva Sahyog Yojana offline in Marathi?

मित्रांनो, या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी तुम्ही ऑफलाइन आणि ऑनलाईन दोन्ही अर्ज करू शकता. प्रथम ऑफलाइन अर्जाबद्दल बोलूया. यासाठी एक प्रक्रिया देखील आहे, जी खालीलप्रमाणे आहे –

• या योजनेत अर्ज करण्यासाठी गर्भवती महिलांना तीन फॉर्म (फॉर्म-1, फॉर्म-2 आणि फॉर्म-3) भरावे लागतील. यासाठी गरोदर महिलेने प्रथम अंगणवाडी किंवा जवळच्या आरोग्य केंद्रात जाऊन नोंदणीसाठी पहिला फॉर्म घ्यावा.
• यानंतर, त्याला त्यात विचारलेली सर्व माहिती भरून सबमिट करावी लागेल.
• त्यानंतर नियोजित वेळेत अंगणवाडी आणि जवळच्या आरोग्य केंद्रात जाऊन दुसरा (फॉर्म-2) आणि तिसरा फॉर्म (फॉर्म-3) भरावा लागेल. ही वेळ केंद्रातूनच कळेल.
• तिन्ही फॉर्म भरल्यानंतर अंगणवाडी आणि जवळचे आरोग्य केंद्र तुम्हाला स्लिप देईल. या स्लिपच्या आधारे तुम्हाला मदत मिळू शकेल.
• मित्रांनो, आम्ही तुम्हाला सांगतो की या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी महिला आणि बाल विकास मंत्रालयाच्या अधिकृत वेबसाइट https://wcd.nic.in/ वरून देखील अर्ज डाउनलोड केला जाऊ शकतो. त्यानंतर ते भरून अंगणवाडी केंद्रात देता येईल.

इंदिरा गांधी मातृत्व सहाय्य योजनेसाठी आवश्यक कागदपत्रे Documents required for Indira Gandhi Matritva Sahyog Yojana (IGMSY) in Marathi

मित्रांनो, या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी तुम्हाला काही कागदपत्रांची आवश्यकता असेल, जी खालील प्रमाणे-

1. अर्जदाराच्या आधार कार्डची छायाप्रत.
2. अर्जदाराच्या बँक किंवा पोस्ट ऑफिस खात्याचे पासबुक.
3. आधार कार्ड नसताना, ओळखीशी संबंधित इतर कागदपत्रे.
4. PHC किंवा सरकारी हॉस्पिटलने जारी केलेले हेल्थ कार्ड.
5. सरकारी विभाग/कंपनी/संस्थेद्वारे जारी केलेले कर्मचारी ओळखपत्र.

इंदिरा गांधी मातृत्व सहयोग योजनेत ऑनलाइन अर्ज कसा करावा ? How to apply online in Indira Gandhi Matritva Sahyog Yojana in Marathi ? 

मित्रांनो, आता आम्ही तुम्हाला सांगू या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी तुम्ही ऑनलाइन अर्ज कसा करू शकता. या योजनेचा लाभ लाभार्थ्यांना घरबसल्या मिळावा यासाठी केंद्र सरकारने ही सुविधा उपलब्ध करून दिली आहे. आम्ही तुम्हाला सांगतो की त्याची एक विहित प्रक्रिया देखील आहे, जी खालीलप्रमाणे आहे –

• लाभार्थ्याने प्रथम योजनेच्या अधिकृत वेबसाइट https://www.pmmvy-cas.nic.in/public/beneficiaryuseraccount/login वर लॉग इन करून अर्ज करणे आवश्यक आहे.
• अधिकृत वेबसाइटला भेट दिल्यानंतर, मुख्यपृष्ठ आपल्या समोर उघडेल. या होम पेजवर तुम्हाला लॉगिन फॉर्म दिसेल.
• तुम्हाला या लॉगिन फॉर्ममध्ये विचारलेली सर्व माहिती भरावी लागेल जसे की ईमेल आयडी, पासवर्ड कॅप्चा कोड इ.
• सर्व माहिती अचूक भरल्यानंतर तुम्हाला लॉगिन पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.
• लॉगिन केल्यानंतर, तुम्ही या योजनेअंतर्गत ऑनलाइन अर्ज करू शकता. तुम्हाला अर्जामध्ये विचारलेली सर्व माहिती भरावी लागेल.
• सर्व माहिती भरल्यानंतर सबमिट पर्यायावर क्लिक करावे लागेल.

लॉगिन करण्यापूर्वी याप्रमाणे नोंदणी करा Register as Before Login in Marathi

जर तुम्ही नवीन वापरकर्ता असाल तर त्यासाठी तुम्हाला आधी स्वतःची नोंदणी करावी लागेल. त्याची प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे –

• सर्वप्रथम तुम्हाला योजनेच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट द्यावी लागेल. आता तुमच्या समोर होम पेज ओपन होईल.
• मुख्यपृष्ठावर, तुम्हाला लाभार्थी लॉगिनसाठी लिंकवर क्लिक करावे लागेल.
• यानंतर तुम्हाला नवीन वापरकर्ता नोंदणीसाठी लिंकवर क्लिक करावे लागेल येथे क्लिक करा. आता तुमच्या समोर एक नवीन पेज उघडेल.
• येथे तुम्हाला विचारलेली सर्व महत्वाची माहिती जसे की लाभार्थीचे नाव, मोबाईल नंबर, ईमेल आयडी, पासवर्ड, कॅप्चा कोड इत्यादी प्रविष्ट कराव्या लागतील.
• यानंतर तुम्हाला रजिस्टरच्या पर्यायावर क्लिक करावे लागेल. आता तुम्हाला सर्व आवश्यक कागदपत्रे अपलोड करून संलग्न करावी लागतील.
• यानंतर तुम्हाला सबमिट ऑप्शनवर क्लिक करावे लागेल. अशा प्रकारे तुमची नोंदणी होईल.

अर्ज करणाऱ्या गर्भवती महिलांचे वय १९ वर्षांपेक्षा कमी नसावे The Age Of Pregnant Women Applying Should Not Be Less Than 19 Years 

मित्रांनो, फक्त १९ वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या गरोदर स्त्रिया या योजनेचा लाभ घेण्यास पात्र आहेत. एखादी महिला सरकारी नोकरीत असेल तर तिलाही या योजनेचा लाभ घेता येणार नाही. अजून एक खास गोष्ट. आणि ते म्हणजे ज्या महिला १ जानेवारी २०१७ रोजी किंवा त्यानंतर गर्भवती झाल्या आहेत त्याही या योजनेत पात्र मानल्या जातील. त्यांना खालील कागदपत्रे सादर करावी लागतील-

• शिधापत्रिका.
• मुलाचे जन्म प्रमाणपत्र.
• दोन्ही पालकांचे आधार कार्ड.
• बँक खाते पासबुक.
• दोन्ही पालकांचे ओळखपत्र.

दरवर्षी ५६ हजारांहून अधिक महिलांचा गरोदरपणात मृत्यू होतो Every Year More Than 56 Thousand Women Die During Pregnancy

मित्रांनो, ही योजना का आवश्यक आहे, याचा अंदाज तुम्ही यावरून लावू शकता की, भारतात दरवर्षी ५६ हजारांहून अधिक महिला गर्भधारणेदरम्यान होणाऱ्या गुंतागुंत आणि आजारांमुळे आपला जीव देतात. या परिस्थितीत सुधारणा करण्यासाठी आणि गर्भवती महिलांच्या मृत्यूचे प्रमाण कमी करण्यासाठी केंद्र सरकारने ही योजना सुरू केली आहे. गरोदर महिलांना मदत देऊन आर्थिक मदत करणे हा त्याचा उद्देश आहे.

या योजनेच्या परिणामाचा अभ्यास करण्यासाठी केंद्र सरकारने काही काळापूर्वी एक समिती स्थापन केली होती. ज्यांनी त्याचा अहवाल तयार करून केंद्र सरकारला सादर केला. त्यातच या योजनेच्या अधिकाधिक चांगल्यासाठी अनेक शिफारशीही समितीने केल्या होत्या. जेणेकरून या योजनेत आणखी सुधारणा करता येईल.

पुढे राजस्थानच्या अशोक गेहलोत सरकारनेही अशीच एक योजना सुरू केली, ज्याला मेरे पॉशन योजना असे नाव देण्यात आले. त्याअंतर्गतही गर्भवती महिलांना आर्थिक रक्कम देण्याची तरतूद करण्यात आली आहे. राजस्थानातील चार जिल्ह्यांमध्ये ही योजना पथदर्शी प्रकल्प म्हणून सुरू करण्यात आली आहे.

FAQ 

अंतिम शब्द 

केंद्र सरकारने ही Indira Gandhi Matritva Sahyog Yojana इंदिरा गांधी मातृत्व सहयोग योजना सुरू केली तेव्हा तामिळनाडू आणि तेलंगणा सरकारने या योजनेत फारसा रस दाखवला नाही. कारण अशाच योजना या राज्यांमध्ये सुरू होत्या. पण नंतर या राज्यांमध्येही ही योजना सुरू करण्यासाठी पावले उचलण्यात आली. केंद्र सरकारने 2017 मध्ये केवळ नाव बदलून ही योजना लागू केली होती, परंतु बाकीची पात्रता, फायदे इत्यादी तेच राहिले.